Temiz Sanayi Mutabakatı / Rekabetçilik Pusulası

Türkiye İhracatçılar Meclisinden (TİM) alınan bir yazıda,

T.C. Ticaret Bakanlığından gelen yazıya istinaden; Avrupa Komisyonu tarafından 29 Ocak 2025 tarihinde, ekonomik verimliliği canlandırmak ve AB’nin rekabet gücünü güvence altına almak amacıyla “Rekabetçilik Pusulası” (Competitiveness Compass) yayımlandığı söylenmektedir. Rekabetçilik Pusulası, Avrupa Merkez Bankası Eski Başkanı Mario Draghi'nin Avrupa'nın gelecekteki rekabetçiliği üzerine hazırladığı rapordaki tavsiyelere odaklanmaktadır.

Pusula, AB’nin iklim nötrlüğünü sağlamayı hedeflerken, aynı zamanda geleceğin teknolojilerinin ve temiz ürünlerinin icat edildiği, üretildiği ve pazara sunulduğu bir merkez haline gelmesi için bir yol haritası çizmektedir. Bu ihtivada, (1) inovasyon açığını kapatmak, (2) dekarbonizasyon ve rekabetçilik ve (3) aşırı bağımlılıkları azaltmak ve ekonomik güvenliği artırmak olmak üzere üç temel eylem alanını belirlelediği vurgulanmaktadır. Rekabetçilik Pusulasına ilişkin detaylı bilgi notu Ek-1’de paylaşılmaktadır.

Mamafih, Draghi Raporu ve Rekabetçilik Pusulası’nda, karbonsuzlaşma politikaları sanayi, rekabet, ekonomi ve ticaret politikalarıyla iyi entegre edildiğinde güçlü bir büyüme motoru haline geldiği vurgulanmaktayken; özellikle yüksek enerji fiyatları ve küresel çapta yoğun rekabetle karşı karşıya olan AB sanayilerinin verimlilik artışı açısından diğer büyük güçlerden geride kalma tehlikesiyle karşı karşıya olduğu ifade edilmektedir. Mezkûr sebeplerle, AB sanayisi için acil bir dönüşüm planı niteliğinde kurgulanan Temiz Sanayi Mutabakatı 26 Şubat 2025 tarihinde açıklanmıştır. 

Mutabakat, üretimin her aşamasını desteklemeye yönelik önlemler sunmakta olup özellikle enerji yoğun sanayiler ve temiz teknoloji sektörü olmak üzere birbiriyle yakından bağlantılı iki ana sektöre odaklanmaktadır. Temiz Sanayi Mutabakatı, büyüme odaklı Avrupa sanayi ekosisteminin gelişmesi amacıyla (1) Daha düşük enerji maliyetleri, (2) Temiz ve sürdürülebilir ürünlere yönelik talep yaratma, (3) Temiz geçişin finansmanı, (4) Döngüsellik ve hammaddeye erişim, (5) Küresel pazarlara erişim ve uluslararası ortaklıklar ve (6) Yetenekler ve iş gücü olmak üzere altı temel alanı ihtiva etmektedir.

Temiz Sanayi Mutabakatına ilişkin detaylı bilgi notu Ek-2’de, öne çıkan eylemler aşağıdaki gibi özetlenmektedir:

• Uygun Maliyetli Enerji Eylem Planı (6 Şubat 2025) ile sanayi, işletmeler ve haneler için enerji faturalarının düşürülmesi,

• Endüstriyel Dekarbonizasyon Hızlandırma Yasası [2025 IV. Çeyrek] ile kamu ve özel alımlarda sürdürülebilirlik, dayanıklılık ve "Avrupa'da üretilmiştir" kriterleri getirilmesi,

• 2026 yılında Kamu İhale Çerçevesi gözden geçirilerek ve stratejik sektörlerde sürdürülebilirlik, dayanıklılık ve Avrupa önceliği kriterlerinin kamu alımlarına dahil edilmesi,

• 2025’in ilk çeyreğinde düşük karbonlu hidrojenle ilgili bir düzenleme (delegated act) kabul edilmesi ve düşük karbonlu hidrojen üretimine ilişkin kuralların netleştirilmesi,

• 2025’te çelikle başlayarak sanayi ürünlerine yönelik gönüllü karbon yoğunluğu etiketi getirilmesi, ardından çimento sektörünün eklenmesi,

• Mart ayında otomotiv sektörü için bir Eylem Planı, bahar aylarında ise çelik ve metaller için bir Eylem Planı sunulması,

• AB'de üretilen temiz sanayiyi desteklemek için 100 milyar avroyu aşan bir finansman harekete geçirilmesi,

• Avrupa şirketlerinin kritik hammaddelere yönelik taleplerini birleştirmesine olanak tanıyan bir mekanizma kurulması, AB Kritik Hammaddeler Merkezi aracılığıyla toplu hammadde satın alımları gerçekleştirilmesi,

• 2026’da Döngüsel Ekonomi Yasasının kabul edilmesi, e-atıklarla ilgili mevcut kuralların daha basit, amaca uygun ve içerdikleri kritik ham maddeleri geri kazandıracak şekilde revize edilmesi, “atık sonu” kriterlerinin uyumlu hale getirilmesi, genişletilmiş üretici sorumluluğu (GÜS) basitleştirilerek dijitalleştirilecek ve hedefli olarak genişletilmesi, metal hurda kullanımının artırılması için teşvikler sağlanması,

• Trans-Bölgesel Döngüsellik Merkezleri oluşturulması, batarya geri dönüşümü için kritik olan batarya geri dönüşüm atığı (black mass) ihracatına, arz sıkıntısı yaratması nedeniyle özel düzenlemeler getirilmesi,

• Küresel rekabet ve jeopolitik belirsizlikler karşısında, bir dizi ticaret savunması mekanizmalarının ve diğer koruma araçlarının etkin şekilde kullanılması,

• Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması’nın basitleştirilmesi ve etkinleştirilmesi amacıyla, 2025'in ikinci yarısında, Komisyon tarafından kapsamlı bir SKDM inceleme raporu sunulması,

Detaylı Bilgi: Clean Industrial Deal - European Commission

Ek:

1- Rekabetçilik Pusulası Bilgi Notu (5 Sayfa)

2- Temiz Sanayi Mutabakatı Bilgi Notu (5 Sayfa)